Nhằm giúp bạn giảm thiểu và ngăn chặn hiểm nguy cũng như tổn thất về người và tài sản do tai nạn điện gây ra, bài viết dưới đây sẽ cung cấp những biện pháp an toàn điện cụ thể và hữu ích cho các công trình dân dụng, văn phòng, nhà hàng và công nghiệp. Hãy cùng tìm hiểu và áp dụng những giải pháp an toàn này để bảo vệ bản thân và cả gia đình!
An Toàn Điện Là Gì
An toàn điện bao gồm một hệ thống các quy tắc, biện pháp và kỹ năng nhằm bảo vệ người sử dụng điện khỏi các tác động có hại và nguy hiểm từ dòng điện, trường điện từ, điện hồ quang, tĩnh điện và nhiều yếu tố liên quan khác. Mục tiêu của hệ thống này là đảm bảo an toàn tối đa cho con người trong quá trình sử dụng điện.
Những Rủi Ro Có Thể Gặp Phải Khi Sử Dụng Điện Không An Toàn
Sử dụng điện không an toàn có thể dẫn đến những rủi ro và tai nạn nghiêm trọng, dưới đây là một số rủi ro gặp phải:
- Điện giật: Điện giật có thể xảy ra khi cơ thể người tiếp xúc với dòng điện. Điều này có thể gây ra các chấn thương, bỏng, suy tim, thậm chí có thể gây tử vong.
- Cháy nổ: Nếu không tuân thủ các quy định an toàn về điện, điều này có thể dẫn đến cháy nổ hoặc các vụ tai nạn khác. Ví dụ, nếu sử dụng các thiết bị điện không đúng cách, chúng có thể gây ra nhiệt độ cao, gây cháy nổ.
- Hỏa hoạn: Sử dụng quá tải, chập điện, sử dụng thiết bị điện không đúng cách hoặc để thiết bị điện gần nguồn nhiệt có thể gây ra cháy nổ và hỏa hoạn.
- Thiệt hại tài sản: Sử dụng điện không an toàn có thể gây ra thiệt hại tài sản nghiêm trọng. Ví dụ, nếu các thiết bị điện bị chập cháy hoặc hỏng hóc do sử dụng không đúng cách, chúng có thể gây ra thiệt hại tài sản.
Nguyên Nhân Gây Mất An Toàn Điện
Theo thống kê hằng năm, có khoảng 350 – 400 người thiết mạng và hàng trăm người bị thương. Trong đó có khoảng 70% các trường hợp tai nạn có nguyên nhân từ việc mất an toàn khi sử dụng. Dưới đây là một vài nguyên nhấn chính dẫn tới những con số đáng tiếc này:
- Sửa chữa hệ thống điện khi chưa ngắt nguồn điện
- Tiếp xúc trực tiếp với các vật mang điện (ví dụ như tay chạm trực tiếp vào ổ cắm điện, dân dẫn điện trần hoặc dây dẫn điện bị hư hại, ăn mòn, bị bong lớp cách điện do sử dụng lâu ngày.).
- Quá trình lắp đặt dây điện không đúng kỹ thuật.
- Không sử dụng các công cụ hỗ trợ, bảo hộ khi kiểm tra, sửa chữa các thiết bị điện
- Sử dụng các thiết bị điện, ổ cắm điện kém chất lượng
- Thiết bị điện bị tiếp xúc với môi trường có độ ẩm cao, hoặc nước dẫn tới hiện tượng rò điện.
- Vi phạm khoảng cách an toàn điện.
Các Quy Định Tiêu Chuẩn An Toàn Điện
Tiêu chuẩn an toàn điện là tất cả các quy định, nguyên tắc được đặt ra áp dụng cho những đối tượng thường xuyên tiếp xúc hoặc quan tâm đến điện và thiết bị điện.
An toàn lao động, vệ sinh lao động là lĩnh vực bao gồm nhiều vấn đề với những nội dung cụ thể khác nhau. Việc đảm bảo an toàn lao động nói chung luôn được đánh giá bởi các yếu tố mang tính bắt buộc. Tương tự như vậy, tiêu chuẩn an toàn điện cũng có những tiêu chí đặc thù.
Về mặt lý thuyết, tiêu chuẩn an toàn điện được ban hành thành các thông tư, văn bản có tính quy phạm pháp luật, được lưu hành dưới dạng tập hợp các tiêu chuẩn. Cụ thể:
| Mã số | Tên tiêu chuẩn |
| TCVN 2295 -78 | Tủ điện của thiết bị phân phối trọn bộ và của trạm biến áp trọn bộ – Yêu cầu an toàn |
| TCVN 2329-78 | Vật liệu cách điện rắn – Phương pháp thử – Điều kiện tiêu chuẩn của môi trường xung quanh và việc chuẩn bị mẫu |
| TCVN 2330 – 78 | Vật liệu cách điện rắn – Phương pháp xác định độ bền điện với điện áp xoay chiều tần số công nghiệp |
| TCVN 2572 – 78 | Biển báo về an toàn điện |
| TCVN 3144 – 79 | Sản phẩm kỹ thuật điện – Yêu cầu chung về an toàn |
| TCVN 3145-79 | Khí cụ đóng cắt mạch điện, điện áp đến 1000V – Yêu cầu an toàn |
| TCVN 3259 – 1992 | Máy biến áp và cuộn kháng điện lưc – Yêu cầu an toàn |
| TCVN 3620-1992 | Máy điện quay – Yêu cầu an toàn |
| TCVN 3623 – 81 | Khí cụ điện chuyển mạch điện áp đến 1000V – Yêu cầu kỹ thuật chung |
| TCVN 3718-82 | Trường điện tần số Ra-đi-ô Yêu cầu chung về an toàn |
| TCVN 4086-85 | An toàn điện trong xây dựng – Yêu cầu chung |
| TCVN 4114-85 | Thiết bị kỹ thuật điện có điện áp lớn hơn 1000V Yêu cầu an toàn |
| TCVN 4115 – 85 | Thiết bị ngắt điện bảo vệ người dùng ở các máy và dụng cụ điện di động có điện áp đến 1000 V – Yêu cầu kỹ thuật chung |
| TCVN 4163-85 | Máy điện cầm tay – Yêu cầu an toàn |
| TCVN 4726 – 89 | Kỹ thuật an toàn Máy cắt kim loại – Yêu cầu đối với trang bị điện |
| TCVN 5180-90 (STBEV 1727-86) | Pa lăng điện – Yêu cầu chung về an toàn |
| TCVN 5334-1991 | Thiết bị điện kho dầu và sản phẩm dầu Qui phạm kỹ thuật an toàn trong thiết kế và lắp đặt |
| TCVN 5556 – 1991 | Thiết bị hạ áp – Yêu cầu chung về bảo vệ chống điện giật |
| TCVN 5699-1:1998 (IEC 335-1:1991) | An toàn đối với thiết bị điện gia dụng và các thiết bị điện tương tự |
| TCVN 5717 – 1993 | Van chống sét |
| TCVN 6395-1998 | Thang máy điện – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt |
| TCXD 46:1984 | Chống sét cho các công trình xây dựng – Tiêu chuẩn thiết kế, thi công. |
Các Biện Pháp An Toàn Điện
Để đảm bảo an toàn khi sử dụng điện sinh hoạt, các bạn cần tuân thủ những biện pháp an toàn điện trong sinh hoạt dưới đây:
- Lắp đặt thiết bị đóng cắt điện như cầu dao cầu chì công tắc aptomat đúng cách để ngắt dòng điện khi có chạm chập hoặc quá tải.
- Lựa chọn thiết bị đóng cắt điện phù hợp với công suất sử dụng và có nắp đậy để che kín phần mang điện.
- Nơi lắp đặt cầu dao, cầu chì, công tắc, , nguồn điện cần được lắp đặt trên cao, khô ráo và thuận tiện. Nên lắp cách sàn nhà ít nhất 1.4m để tránh bị ảnh hưởng bởi nước hoặc độ ẩm.
- Tránh chạm vào các nơi mang điện như ổ cắm, cầu chì, cầu dao, chỗ nối dây,… để ngăn ngừa nguy hiểm gây chết người.
- Giữ khoảng cách an toàn với những khu vực có điện thế nguy hiểm, nơi có hiện tượng phóng điện cao áp, cao thế.
- Không sử dụng các thiết bị điện (điện thoại, ipad, túi sưởi, laptop) khi đang sạc.
- Tránh lắp đặt các thiết bị điện trong những nơi ẩm ướt, dễ ngập nước và không đặt các thiết bị điện phát nhiệt ở nơi có độ dễ cháy nổ. Đồng thời, nối đất vỏ kim loại cho các thiết bị điện (máy giặt, tủ lạnh, bếp điện) để hạn chế nguy cơ chập cháy.
- Tuyệt đối không sử dụng các thiết bị điện khi tay đang ướt, hoặc khi chân không sử dụng giày dép.
- Chọn mua và sử dụng những thiết bị điện có chất lượng tốt để đảm bảo an toàn cho gia đình.
- Thường xuyên kiểm tra các thiết bị, đường dây điện, thiết bị đóng ngắt bảo vệ điện trong nhà để phòng tránh các sự cố giật điện, cháy nổ.
- Trong trường hợp thời tiết xấu, có sấm sét, rút cáp ăng ten ra khỏi tivi để tránh sét lan truyền và rút phích cắm của các thiết bị điện nối đất (tivi, tủ lạnh, máy tính,…) để ngắt điện. Khi nhà bị ngập, mưa bão làm tốc mái, tiến hành ngắt cầu dao điện để đảm bảo an toàn.
Các Nguyên Tắc An Toàn Trong Khi Sửa Chữa Điện
Bên cạnh quy tắc an toàn khi sử dụng điện ở trên thì cũng có một số nguyên tắc an toàn điện trong sửa chữa điện mà các kỹ sư, thợ điện, thợ sửa chữa cần lưu ý:
- Nắm vững kiến thức về cấu tạo, chức năng và nguyên lý hoạt động của thiết bị điện cần sửa chữa để xác định nguyên nhân gây hỏng hóc. Từ đó, đưa ra phương pháp xử lý phù hợp và các bước cần thực hiện để sửa chữa.
- Trước khi tiến hành sửa chữa, đảm bảo ngắt khỏi nguồn điện hoặc ngắt nguồn điện tổng nếu sửa lưới điện. Cần xả điện thiết bị và đường dây điện cần sửa chữa để tránh tụ điện vẫn còn sót lại trong đường dây hoặc thiết bị điện.
- Thông báo trước cho những người xung quanh về việc đang sửa chữa điện hoặc treo biển báo “Cấm mở điện” hay tương tự để tránh tình trạng người khác vô tình bật nguồn trở lại gây nguy hiểm.
- Nghiêm túc tuân thủ các quy tắc an toàn điện như trang bị đầy đủ đồ bảo hộ, tăng cường các dụng cụ cách điện, không sửa điện ở khu vực ẩm ướt,…
- Kiểm tra lại tình trạng rò rỉ điện trên bề mặt sau khi hoàn thành sửa chữa. Đồng thời, tiến hành các biện pháp tiếp đất, cánh điện cho thiết bị điện để đảm bảo an toàn sử dụng và ngăn ngừa các sự cố liên quan đến điện.
- Không tự ý sửa chữa các thiết bị điện, bạn hãy liên hệ với những người phải có kiến thức chuyên môn cao trong lĩnh vực điện như thợ điện nước hay các công ty chuyên nghiệp về sửa chữa điện.
Các Yếu Tố Cần Kiểm Tra Định Kỳ Để Đảm Bảo Điện An Toàn
Các yếu tố cần kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn điện bao gồm:
- Kiểm tra đường dây điện, ổ cắm, công tắc và thiết bị điện có dấu hiệu hỏng hóc, bị gãy, biến dạng, rỉ sét, ẩm ướt, hoặc bị chập điện.
- Kiểm tra tình trạng nối đất của hệ thống điện trong nhà để đảm bảo rằng tất cả các thiết bị điện đều được nối đất đúng cách. Nếu nối đất không đúng cách, thiết bị điện có thể gây ra sự cố điện nguy hiểm.
- Kiểm tra và vệ sinh các thiết bị điện như tủ lạnh, máy giặt, quạt máy, máy tính và bộ lưu điện định kỳ để đảm bảo chúng hoạt động tốt và an toàn.
- Kiểm tra tình trạng bảo vệ quá tải và chống giật trong các thiết bị điện để đảm bảo rằng chúng hoạt động đúng cách. Nếu các thiết bị này bị hỏng hoặc không hoạt động đúng cách, chúng có thể gây ra nguy hiểm cho người sử dụng.
- Kiểm tra các khu vực điện động lực có nguy cơ cao như phòng máy, nhà máy và nhà kho để đảm bảo rằng các thiết bị điện được bảo vệ đúng cách và các nhân viên được đào tạo về an toàn điện.
- Kiểm tra hệ thống sử dụng điện tại các tòa nhà, khu chung cư và nhà ở định kỳ để đảm bảo rằng chúng đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn điện đang được quy định.
Các Bước Sơ Cứu Khi Bị Giật Điện
Nếu bạn hoặc ai đó bị giật điện, hãy làm theo các bước sau đây:
- Bước 1: Tắt nguồn điện ngay lập tức: Ngay khi nhận ra có ai đó đang bị giật điện, hãy tắt nguồn điện hoặc cố gắng ngắt kết nối giữa người đó và nguồn điện (ví dụ: sử dụng vật cứng như cây gậy, cần câu, v.v. để đẩy người đó ra khỏi nguồn điện).
- Bước 2: Gọi cấp cứu: Ngay lập tức gọi điện cho số cấp cứu 115 hoặc chuyển người bị tai nạn đến bệnh viện gần nhất.
- Bước 3: Cứu hộ người bị tai nạn: Nếu người bị tai nạn đang nằm bất động và không thở, hãy tiến hành hô hấp nhân tạo (CPR). Nếu người đó bị bỏng hoặc có bất kỳ vết thương nào, hãy tiến hành cấp cứu y tế càng sớm càng tốt.
Lưu ý: Không tiếp xúc với người bị giật điện trực tiếp, tránh sử dụng các dụng cụ kim loại để tiếp xúc với người bị giật điện. Nếu cần phải tiếp xúc với người đó, hãy sử dụng các dụng cụ cách điện như gậy, cây cần, v.v. để đẩy người đó ra khỏi nguồn điện.
Các Thiết Bị An Toàn Điện
Nhắc đến các quy tắc an toàn điện khi sửa chữa điện, chắc chắn, bạn sẽ không được bỏ qua các thiết bị an toàn điện.
Đây là những công cụ bảo hộ được các công ty, xí nghiệp sản xuất, lắp ráp, sửa chữa điện trang bị cho nhân viên khi làm việc trực tiếp với điện để đảm bảo an toàn cho bản thân và người xung quanh. Dưới đây là một số trang bị cần thiết thường được dùng:
- Găng tay cách điện
- Găng tay da bảo vệ
- Tay áo cách điện
- Quần áo chống hồ quang điện
- Giày bảo hộ cách điện
- Tấm phủ cách điện
- Dây dẫn cách điện
- Sào cách điện cứu hộ
- Bút thử điện
- Đồng hồ đo điện trở cách điện
- Đồng hồ vạn năng
- Ampe kìm